دکتر محمدحسین رجبی(دوانی) معاون پژوهشی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه امام حسین(ع) و کارشناس تاریخ اسلام در گفتگو با خبرنگار مهر، در مورد اهداف مأمون از ارائه پیشنهاد ولیعهدی به امام رضا(ع) و سیاست هارون در زندانی کردن امام کاظم(ع) گفت: زندانی کردن امام موسی کاظم(ع) توسط هارون عباسی و دعوت مأمون از امام رضا دو روی یک سکه است.

وی افزود: به ظاهر امام کاظم(ع) دستگیر و زندانی و امام رضا(ع) به ظاهر با استقبال پرشکوه وارد مرو و ولیعهد شد اینها به ظاهر دو چیز متفاوت است اما در واقع هر دو حصر امامان و قطع ارتباط آنها با بدنه جامعه و شیعیان است که هارون با خباثت و حماقت و خشونت ذاتی خود این جنایت را بدین شیوه انجام داد که حصر امام را با دستگیری علنی و به زندان انداختن و مشکلات و سختی های زیادی برای ایشان ایجاد کرد اما مأمون با سیاست بازی و با تدبیر همان کار پدر را به شیوه ای دیگر انجام داد.

این کارشناس تاریخ اسلام در ادامه گفت: قصد و نیت هر دو قطع کردن رابطه امام با بدنه جامعه بود. مأمون حتی اجازه نداد که همسر و فرزند امام با ایشان به مرو بیایند. گروهی از علویان با امام رضا(ع) به مرو آمدند اما مأمون اجازه همراهی با امام را به آنها نمی دهد . امام رضا در حصر است و در زندانی به نام کاخ قرار دارد. افرادی مواظب ایشان هستند و هر کسی حق دیدن امام را ندارد و تنها با اجازه و تأیید مأمون افراد خاصی می توانند به دیدار امام بروند .

وی تأکید کرد: از امام کاظم(ع) به بعد همه امامان در حصر هستند و در جوانی شهید شدند. علت این است که اهل بیت(ع) دارند به جامعه شناسانده می شوند لذا وقتی مأمون بر امام رضا(ع) منت می گذارد که خلیفه شوید و بعد پیشنهاد ولیعهدی می دهد، امام رضا(ع) فرمودند: قبل از اینکه تو بخواهی این کار را انجام دهی امضای من در کل عالم اسلام خوانده می شود. منظور امام این بود که مرا می شناسند و قبول دارند.

نویسنده کتاب "مکتوبات و بیانات سیاسی علمای شیعه" اظهار داشت: امام(ع) چون می داند اهداف مأمون از پیشنهاد ولیعهدی چیست نمی پذیرند اما چاره ای ندارد و وقتی تهدید شد مجبور شدند، اما به شرطی قبول کردند که هیچ دخالت اجرایی نداشته باشند لذا مأمون دید که اشتباه کرده و آنهایی که اهل بصیرت هستند متوجه می شوند که امام با میل و رغبت خود نیامده است پس ایشان را به شهادت رساندند.

استاد دانشگاه امام حسین(ع) در پایان اظهار داشت: حصر امامان بعد از امام کاظم(ع) به خاطر این بود که تولد و امامت امام دوازدهم (ع) نزدیک می شد و تلاش دشمنان این بود که امام زمان(عج) به دنیا نیایند، لذا می بینیم که امام جواد(ع) را در 25 سالگی به شهادت می رسانند و امام هادی(ع) و عسکری(ع) را در منطقه نظامی در حصر نگهداری کردند و حتی امام عسکری(ع)را کنترل می کردند که ازدواج نکند تا امام دوازدهم به دنیا نیایند.